Na podstawie zachowanych dokumentów i przetrwałych wspomnień udało się odtworzyć więcej szczegółów z historii życia, pracy i zamieszkania Alberta. Dokumenty te to: Paszport rosyjski wystawiony w Żyrardowie 5 listopada 1909 roku (za opłatą 15 kopiejek), Dowód Osobisty dla Obywatela Rzeczypospolitej Polskiej wydany w Hrubieszowie 4.II.1922 roku, Książeczka Wojskowa z 1923(?) roku, niemiecka Kennkarta wydana w czasie okupacji oraz rożne zaświadczenia dotyczące zatrudnienia.
Z dokumentów tych wynika, iż otrzymał wykształcenie średnie - szkołę ukończył w 1905 roku w Żyrardowie. Wpis w Dowodzie Osobistym stwierdza znajomość trzech jeżyków, tj. polskiego, rosyjskiego i niemieckiego, natomiast późniejszy wpis w Książeczce Wojskowej wymienia jedynie polski i rosyjski. Wskazany jest również brak wyszkolenia wojskowego i brak uczestnictwa w wojnach. Jest ciekawostką, że w dokumentach wypisywanych w języku niemieckim występuje jako "Hermann" - z podwójnym "nn" na końcu, natomiast dokumenty w języku rosyjskim z tego samego okresu, a później w polskim - używają tylko jednego "n" w nazwisku. Na podpisach trudno się zorientować!
W Paszporcie # 535, wystawionym przez władze rosyjskie w
Żyrardowie 5.XI.1909 roku (zobacz pełny tekst tłumaczenia) znajdują
się m. in. wpisy (w języku rosyjskim) - o powołaniu do wojska w 1909 r. i
otrzymaniu kategorii II, o związku małżeńskim zawartym z Aniela Buraczyńską
lat 19, w dniu 1 lutego 1909 r. w Ryskim Kościele Rzymsko-Katolickim (wpis
do paszportu - miasto Ryga 9 listopada, 1909 r.), adnotacje dotyczące
adresów zameldowania w Rydze - w 3 cyrkule dzielnicy S.-Petersburskiej, ul.
Mostowa 16/18 - 10.XI.1909; ul. Siemianowska 3, - 3.II.1910 ; w 2 cyrkule
dzielnicy S.-Petersburskiej, ul. Szpitalna 5, m. 32, - 19.XI.191(?) a
następnie w domu #4 na ul. Carycyńskiej w Zarządzie 8 rejonu
Administracji Państwowej m. Charkowa - 15.X.1913 roku i 11.VIII.1915 roku. Adnotacja odnośnie wydania kartek żywnościowych nr
166039 (bez daty). Następny wpis, to już rejestracja w wyzwolonej Polsce -
wpis po polsku 23.XI.1918 - "zameldowany w gminie Białopole".
Wpisy w Dowodzie Osobistym stwierdzają, iż obywatelstwo polskie zostało po zakończeniu wojny ustalone i nadane na podstawie "wyciągu z księgi stałej ludności m. Żyrardowa" z roku 1878, w której zostało udokumentowane, ze rodzina mieszkała już w tym okresie na stale w Żyrardowie. Oficjalny zawód - buchalter, a następnie - buchalter, urzędnik państwowy - w Książeczce Wojskowej.
Poniżej - kopie stron z wpisami z Książeczki Wojskowej Alberta Hermana
Historia zamieszkania
Do 1905 roku mieszkał w Żyrardowie. W 1905 rodzina
przeniosła się do Chełma Lubelskiego. Następnie Albert wyjechał i podjął
prace w Rydze w lipcu 1908 roku. Prawdopodobnie w październiku
1915(?) roku (córka Wanda urodziła się jeszcze w Rydze 2.VII.1914 roku)
- przeniósł się z Rygi do Charkowa.? Zaświadczenie z tej samej firmy
dotyczące okresu zatrudnienia wydane zostało w 1918 roku w Charkowie.
Nagłówek z nazwa i adresem firmy w wersji niemieckiej tego dokumentu ("[Riga],
obecnie Charków") sugeruje, że firma - a wraz z nią Albert i jego
rodzina - przenieśli się do Charkowa.
Po zakończeniu wojny, Albert z rodzina wrócili w strony rodzinne Anieli (wieś Rogatka k/Dubienki) - 23.XI.1918 był zameldowany w gminie Białopole, później (1924 rok) mieszkał i pracował w Hrubieszowie, 31.I.1927 roku był zameldowany w gminie Dziekanów, a 18.IV.1928 został zameldowany na pobyt stały w gminie Starawieś (przedmieście Siedlec) i 8.IX.1928 wymeldował się stamtąd i 14.I.1929 został zameldowany w Siedlcach przy ul. Brzeskiej 18. Stamtąd, w latach trzydziestych przenieśli się do własnego domu na ulicy Rawicza na tzw. Nowych Siedlcach, będącego częścią osiedla wybudowanego i w większości zamieszkałego przez urzędników Państwowych. Po wejściu Niemców we wrześniu 1939 roku, zostali stamtąd wysiedleni - osiedle zajęli Niemcy. Zamieszkali wówczas w mieszkaniu zastępczym przy ul. Asza 3. Tam tez Albert zmarł w styczniu 1944 roku.
W czasie działań wojennych w lipcu 1944 roku (walki uliczne w Siedlcach trwały przez około tygodnia), spalił się zarówno ich własny dom na Nowych Siedlcach, jak i mieszkanie z cala zawartością na ul. Asza. W tym okresie cała rodzina schroniła się w pobliskiej wsi Kisielany, gdzie również przeżywali kilkakrotnie bombardowania i ukrywali się na polach w dołach wykopanych w ziemi i zamaskowanych snopkami skoszonego zboża. Mieszkanie córki Wandy i zięcia ocalało.
Historia zatrudnienia
Załączone kopie zaświadczeń pozwalają odtworzyć historię pracy, zatrudnienia, obowiązków i kariery zawodowej Alberta Hermana. Od października 1903 roku do listopada 1905 roku pracował w Spółce Akcyjnej Żyrardowskich Manufaktur. Nie wiemy, co robił miedzy rokiem 1905 (po skończeniu szkoły i przeniesieniu się rodziny do Chełma Lubelskiego) i rokiem 1908, kiedy zaczął pracować w dziale finansowym (kantorze) Fabryki Welocypedow i Automobili "Rossija" - początkowo w Rydze, a w późniejszych latach, przed 1918 rokiem - w Charkowie.
12.X.1903 - 17.XI.1905 (1 - poniżej)
"Akcjonernoje Obszczestwo Zirardowskich Manufaktur - Gille i Ditricha, No. 184" - Zaświadczenie - Żyrardów, 26 stycznia 1906 roku - ("pisarz") |
8.VIII.1908 - 30.IV.1918 (2 - 4, - powyżej)
"Fabrika Welocipedow i Awtomobilej" - "ROSSIJA", A. Leutner & Co. (Riga), Charków - ("Kantorbeamter", "kantorszczik, mladszyj szczetowod"). [W swoim życiorysie, Helena, siostra Alberta pisze, ze w 1908 roku - gdy przyjechała na zaproszenie brata do Rygi - był on zastępcą dyrektora fabryki(?)] |
|
Bezpośrednio po zakończeniu wojny wrócił do Polski i pracował od grudnia (być może już od 1 lipca?) 1920 roku do stycznia 1922 roku w Kasie Skarbowej w Hrubieszowie (podległej Izbie Skarbowej w Lublinie) jako pomocnik rachmistrza. Nie jest wiadome, czy i gdzie był zatrudniony miedzy 1918 i 1920 rokiem.
1 |
2 |
27.XII.1920 - 15.I.1922
Kasa Skarbowa w Hrubieszowie - młodszy urzędnik, pomocnik rachmistrza |
|
Zwolniony na własna prośbę, podjął prace jako buchalter (ze znacznie wyższym wyposażeniem) w Spółce Akcyjnej Handlu Ziemiopłodami - Oddział Hrubieszów, gdzie również czasowo pełnił funkcje zastępcy kierownika. Spółka miała kilka przedstawicielstw zagranicznych.
1 |
2 |
15.I.1922 - 15.VI. 1923
Spółka Akcyjna Handlu Ziemiopłodami, Oddział w Hrubieszowie - buchalter 15.VI.1923 - 1.IV.1924
Spółka Akcyjna Handlu Ziemiopłodami, Ajentura w Hrubieszowie - zastępca kierownika i buchalter |
Po likwidacji Oddziału, a następnie Agentury w Hrubieszowie powrócił do pracy w Kasie Skarbowej w Hrubieszowie. Zaświadczenie z 1925 roku wskazuje, że już w 1924 roku pełnił funkcje kasjera. W momencie początkowego zatrudnienia w Kasie Skarbowej otrzymywał uposażenie "według XI stopnia służbowego". W wyniku awansowania po składanych okresowych państwowych egzaminach kwalifikacyjnych, w czasie przenoszenia się do Siedlec w 1928 roku i podejmowania tam pracy w Kasie Skarbowej, miał już stanowisko "trzeciej kategorii w państwowej służbie administracyjnej, skarbowej i rachunkowo-kasowej" i przed przeniesieniem - w Hrubieszowie i po przeniesieniu - w Kasie Skarbowej w Siedlcach, miał tytuł Adiunkta Kancelaryjnego.
1924 - 1928
Kasa Skarbowa w Hrubieszowie - kasjer, adiunkt kancelaryjny 16 marca 1928
przeniesiony do Kasy Skarbowej w Siedlcach - adiunkt kancelaryjny |
|
W 1935 roku zdał egzamin praktyczny na stanowisko II kategorii. Prawdopodobnie ze względu na wiek, nie brał udziału w działaniach wojennych 1939 roku. W czasie okupacji, od 13.XII.1939 był ponownie zatrudniony w Urzędzie Skarbowym w Siedlcach w charakterze urzędnika (zobacz powyżej).
W związku z niemieckim pochodzeniem i brzmieniem nazwiska był stale naciskany przez Niemców, żeby podpisał Volksliste - konsekwentnie odmawiał - czuł się głęboko Polakiem.
12-05-2004
15-04-2004
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
