1517 - Mikołaj i Feliks
Zamoyscy nabyli od Jana Ostrowskiego osadę Skokówka z zameczkiem, wśród
rozlewisk Łabuńki i Topornicy (zwanych dawniej Kalinówką i Wieprzcem) oraz
okoliczne wsie.
1542 - 19 III - w Skokówce
urodził się Jan Zamoyski - przyszły fundator Zamościa.
1580 - 10 IV - Jan Zamoyski,
kanclerz wielki koronny, wydał akt lokacji miasta zwanego Nowym Zamościem
(w odróżnieniu od Starego Zamościa - pobliskiej osady należącej do drugiej
linii rodu).
1648 - 6-24 XI - oblężenie
Zamościa przez wojska kozackie i tatarskie pod wodzą Bohdana
Chmielnickiego.
1649 - Król Jan Kazimierz
zdążając na odsiecz Zbaraża, zatrzymał się w Zamościu.
1656 - 26 II - 1 III -
skuteczna obrona twierdzy (...) w czasie oblężenia Zamościa przez
wojska szwedzkie pod wodzą Karola X Gustawa. Początek XVIII w.
W okresie wojny północnej Zamość nękany był kontrybucjami, dwukrotnie
zagarnięty przez wojska szwedzkie (1704) i saskie (1715-16);
próbowały zdobyć go też podstępem oddziały rosyjskie (1706).
1772 - W czasie I rozbioru
Rzeczypospolitej Zamość został zajęty przez Austrię i włączony do
Królestwa Galicji i Lodomerii.
1809 - Decyzja o zamianie
Zamościa na "twierdzę krajową". Twierdza zamojska obsadzona została
wojskami austriackimi, które zarekwirowały na cele wojskowe wszystkie
kościoły poklasztorne. Pozostawiono tylko kolegiatę, cerkiew i bożnicę.
Przez kilkanaście lat miasto było siedzibą Rządu Wojskowego Tymczasowego
Centralnego. 20 V - Zamość został zdobyty przez wojsko polskie
księcia Józefa Poniatowskiego pod dowództwem gen. Pelletiera. W czasie
oblężenia spalono 3/4 przedmieść.
1813 - Ośmiomiesięczna
obrona Zamościa pod dowództwem gen. Maurycego Haukego w czasie
oblężenia wojsk rosyjskich (kapitulacja 25 XI).
1815 - Po Kongresie
Wiedeńskim Zamość znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego.
1817-31 - Przekształcenie
Zamościa w silną twierdzę o dużym znaczeniu strategicznym przy granicy z
Austrią. Twierdza ta była jednocześnie głównym więzieniem wojskowym
Królestwa.
1831 - W czasie
powstania listopadowego twierdza zamojska, dowodzona przez gen. Jana
Krysińskiego, była bazą dla pomyślnych działań wojsk polskich na
południowo-wschodnim terenie kraju i siedzibą władz administracyjnych woj.
lubelskiego. Zamość skapitulował 21 XI jako ostatni punkt oporu w kraju.
Zniszczenie przedmieść.
1833 - Usunięto zabudowę z
wytyczonego wcześniej pasa 1200 m wokół fortyfikacji. Pozwolenie wydawano
tylko na budowę budynków drewnianych na dalszych przedmieściach.
1831-66 - Zamość nadal
silną fortecą, wciąż modernizowaną, obsadzoną przez wojska rosyjskie
1856 - Epidemia cholery;
zmarło ok. 2000 osób.
1865 - Po stłumieniu
powstania styczniowego w twierdzy więziony był ostatni dowódca powstańczy
ks. Stanisław Brzóska
1866 - Likwidacja twierdzy
zamojskiej jako przestarzałej; częściowe wyburzenia fortyfikacji.
1939 - 1 IX - w dniu
wybuchu II wojny światowej Zamość liczył 28,1 tys. mieszkańców. 3-13 IX -
kilkakrotne bombardowania niemieckie, głównie obiektów strategicznych;
zginęło przeszło 200 osób. 19-20 IX - próba odbicia Zamościa przez polski
pułk piechoty ppłk. Stanisława Gumowskiego zakończona niepowodzeniem. Po
ustąpieniu wojsk niemieckich Zamość został zajęty na krótki okres od 27 IX
do 5 X przez wojska radzieckie. 8 X - do Zamościa powróciły wojska
niemieckie. XII - początek eksterminacji Żydów: wyznaczenie Judenratu,
spis ludności żydowskiej i utworzenie getta.
1940 - Pierwsze transporty
Żydów z miast zachodniej Polski. VI - pierwsze masowe aresztowania
przedstawicieli polskiej inteligencji i działaczy społecznych w ramach
akcji oznaczonej kryptonimem A-B i osadzenie ich w Rotundzie, gdzie
założono obóz przejściowy, przekształcony w 1943 w obóz zagłady.
1941 - Po wybuchu wojny
niemiecko-radzieckiej Niemcy założyli w Zamościu obozy dla jeńców
radzieckich.
1942 - XI - likwidacja
getta żydowskiego na Nowej Osadzie. 27 IX - pierwszy transport rodzin
przesiedleńców z Zamojszczyzny do obozu przy ul. Okrzei; była to akcja
związana z tworzeniem Niemieckiego Okręgu Osiedleńczego.
1943 - Rotunda stała się
obozem zagłady; hitlerowcy zaczęli zacierać ślady zbrodni przez palenie
zwłok na stosach.
1944 - Masowe
rozstrzeliwanie w Rotundzie w związku z niemiecka akcją "Sturmwind"
skierowaną przeciw ugrupowaniom partyzanckim. 25 VII - Zamość został
wyzwolony przez wojska radzieckie 3 Armii gwardii I Frontu Ukraińskiego;
miasto witało też entuzjastycznie polskie oddziały partyzanckie AK.
1973 - Zmiana granic miasta
- włączono część wsi: Sitaniec, Płoskie, Wólka Infułacka.
1992 - Utworzenie diecezji
zamojsko-lubaczowskiej
19-03-2023
01-09-2004
