Objazd w lecie 2007 roku

był w całości poświecony spotkaniom i zbieraniu materiału filmowego do planowanego krótkometrażowego filmu dokumentalnego o Rodzinie Wajszczuków i ich Drzewie Genealogicznym, które istnieje w Internecie od 2000 roku. Uczestniczyli w nim: Marian Kubera - autor scenariusza i reżyser tego filmu, Krzysztof Iglikowski - kamerzysta, Włodzimierz Dembicki - specjalista od dźwięku i oświetlenia, Paweł Stefaniuk - webmaster strony internetowej i fotograf oraz Waldemar Wajszczuk (0087) - inicjator i sponsor tego przedsięwzięcia.

W Gdańsku mogliśmy udokumentować wizytę tam Waldemara z jego żoną Carmen i młodszym synem Michałem. (Starszy syn - Waldemar Jr. był w Polsce z narzeczoną w poprzednim roku.) Następnie trasa prowadziła z Warszawy na Podlasie, w okolice Siedlec i Lukowa Podlaskiego - siedziby gałęzi Podlaskiej rodu Wajszczuków. Na trasie znalazły się Siedlce, miejsce zamieszkania Waldemara i jego rodziny, Mordy - zawiadowcą stacji PKP był tam przez wiele lat stryj Tadeusz (0060). Natomiast w lesie koło Mord szukaliśmy pradawnych śladów wczesnych tamtejszych osadników - Jaćwingów, Litwinów, Białorusinów, Ukraińców, Mazurów - potencjalnych przodków rodu Wajszczuków, (a tak na poważnie, to rejestrowaliśmy podkład filmowy do tej części filmu, w której jest omawiane pochodzenie rodziny i nazwiska). Stamtąd droga prowadziła przez Luków do Trzebieszowa, które jest uważane za kolebkę Rodziny, a przynajmniej jej gałęzi Podlaskiej. Dalej odwiedziliśmy Horodek, Lózki, Radzyń Podlaski i Drelów - miejsca związane z zamieszkaniem, pracą i działalnością innego stryja, ks. Karola (0074). W Lublinie odwiedziliśmy córkę najmłodszego stryja, Zenobiusza (0096) i szukaliśmy śladów Wajszczuków wiezionych tam w czasie ostatniej wojny i pod okupacją sowiecką. Tam, w przeszłości był to niejako punkt centralny, gdzie krzyżowały się losy członków obu gałęzi - (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/drzewo/tekst/zamek.htm).
 

Z Lublina szlak wiódł do Zamościa i okolic, gniazda i siedziby drugiej gałęzi rodu - Zamojskiej. Przedstawicieli głównych odnóg tej gałęzi spotkaliśmy i rozmawiali z nimi w Sitańcu, Wysokiem i Sułowie. Należy podkreślić, że większość członków tej gałęzi uległa wysiedleniu w czasie okupacji: - (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/drzewo/tekst/wysiedleni.htm), kilka osób zginęło w obozach, cześć wyjechała do USA i Kanady po wyzwoleniu z obozów pracy przymusowej w Niemczech, niektórzy zostali przesiedleni na Ziemie Odzyskane po powrocie z Kazachstanu, a tylko nieliczni pozostali na miejscu lub powrócili po wojnie do stron rodzinnych. W drodze powrotnej do Warszawy odwiedziliśmy Krasnystaw - miejsce ostatniego zamieszkania i pracy stryja Edmunda (0075), przed i w czasie II Wojny Światowej. Po krótkiej wizycie w Kazimierzu nad Wisłą, dotarliśmy pod wieczór do Warszawy, gdzie odbyło się ostatnie spotkanie, z rodziną Profesora Zbigniewa Religi - też sławnego członka rodziny Wajszczuków. Następnego dnia - amator-badacz Archiwów i "dostarczyciel" cennych informacji i materiałów do filmu, Władysław Sobecki gościnnie udzielił nam swojego mieszkania celem zakończenia prac fotograficznych i ustalenia dalszych planów związanych z produkcja filmu.

Miejscowości, napotkane osoby i odwiedzone miejsca pamięci

Warszawa ... Muzeum Wojska Polskiego - w poszukiwaniu podkładu historycznego do historii rodziny; Muzeum Powstania Warszawskiego 1944 - tu na Ścianie Pamięci znajdują się nazwiska Antoniego, Barbary i Wojciecha Wajszczuków, trojga dzieci stryja Edmunda, którzy zginęli  walcząc w formacjach powstańczych; Cmentarz na Powązkach - symboliczne groby Powstańców (jw.)

Siedlce ... Cmentarz - stare groby rodziny siedleckiej, wspomina Anna Świderska; ul. Katedralna - pozostałości siedziby założycieli rodziny siedleckiej, Piotra i Marii Wajszczuków; rozmowy w parku - znajomi rodziny: Anatoliusz Skwara, polski pilot w Anglii w czasie II Wojny Światowej, z wizytą z Kalifornii - opowiadał... "dziadek Piotr, kościelny u Św.. Stanisława, pozwalał ministrantom zbierać i spożywać okruchy po wyrobie opłatków do komunii"; Włodzimierz Bieguński – kronikarz i historyk-amator skoligacony przez żonę stryja Edmunda; Sławomir Kordaczuk - v-dyrektor, Muzeum Regionalne w Siedlcach, historyk Siedlec i okolic; Waldemar wspomina przed domem rodziców, (a po co ci filmowcy tak tańczą? przecież deszcz padał niedawno!); u kuzynów Świderskich - rodziny stryja Edmunda; u dr Władysława Stefanoffa - przyjaciela rodziny dr Lucjusza (0086).;

Mordy ... Opuszczona stacja kolejowa - tu przez wiele lat zawiadowcą tej stacji był stryj Tadeusz; (w lesie nie znaleźliśmy praprzodków, natomiast przyroda była nadal piękna)! (http://pl.wikipedia.org/wiki/Mordy)

Trzebieszów ... Pierwotne gniazdo rodziny Wajszczuków (na Podlasiu?) - tu spotkaliśmy kuzynkę Basie Miszta (0156), która jest miejscowym "kustoszem" historii i tradycji Rodziny. Po zarejestrowaniu wspomnień, w jej towarzystwie zwiedziliśmy wieś, parafię, kościół i cmentarz. Miejscowy proboszcz w Parafii p.w. Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników, ks. Kazimierz Zdunek udostępnił nam stare Księgi Metrykalne, następnie pokazał kościół parafialny, gdzie ogromna większość miejscowych Wajszczuków przez stulecia otrzymywała lub uczestniczyła w posługach religijnych. Z plebani udaliśmy się na cmentarz, gdzie Basia pokazała nam ponownie niektóre groby rodzinne. Inne odwiedziliśmy uprzednio (http://www.wajszczuk.v.pl/cmentarze/trzebieszow.htm).

Horodek ... Pustelnia, kaplica i miejsce kultu Św.. Onufrego niedaleko Drelowa - ks. Karol uczestniczył w jego reaktywizacji. Są tez tam młode dęby niedawno tam zasadzone ku czci: Papieża Jana Pawła II, Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Męczenników Unitów Podlaskich i miejscowego długoletniego proboszcza, ks. Karola Wajszczuka. (http://unici.republika.pl/horodek.htm; http://www.wajszczuk.v.pl/polski/wiadomosci/0074karol_17_05_2006.htm).

Łózki ... Również w gminie Drelów - siedziba szkoły i pomnika upamiętniającego poległych członków POW, ofiar więzień i obozów koncentracyjnych podczas II Wojny Światowej, jak również bojowników i ofiar konspiracji antykomunistycznej - jest tam tez nazwisko ks. Karola Wajszczuka.

Drelów ... W siedzibie Parafii p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przywitał nas jej nowy proboszcz, ks. Wiesław Mańczyna. W latach 1919-1941 był tu proboszczem ks. Karol Wajszczuk. Ks. Mańczyna pokazał nam niedawno otwartą Izbę Pamięci upamiętniającą  Unitów podlaskich i drelowskich i zawierającą w oszklonych gablotkach zbiory dokumentów dotyczących ks. Karola. Później byliśmy gośćmi znanej i powszechnie tu szanowanej rodziny Stefaniuków. Pan Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk - uprzedni Wice- Marszałek Sejmu R.P. - wspominał najpierw do kamery, a później przy obficie zastawionym stole, ks. Karola Wajszczuka i swoja niedawna wizytę w miejscu męczeństwa ks. Karola - w KL Dachau, gdzie ogromnym wzruszeniem napełnił go glos dzwonu bijącego w południe na Anioł Pański, "...który miał ten sam dźwięk i tonacje, jak dzwon drelowski, który przywoływał przez lata na modlitwę z ks. Karolem"! Natomiast Paweł Stefaniuk jest od wielu lat współtwórcą i webmasterem naszej strony Drzewa Genealogicznego - na załączonych zdjęciach widać go przy jego narzędziu pracy - komputerze, w czasie filmowanej rozmowy podczas której wyjaśnia tajniki zbierania materiału i budowy Drzewa. Był on również jednym z uczestników naszej "ekipy filmowej".

Lublin ... Miejsce zamieszkania Wajszczuków z obu gałęzi, jak również czasem tragicznych epizodów w ich życiu. Tu filmowaliśmy Zamek Lubelski - miejsce kaźni kilku Wajszczuków co najmniej od początku XX wieku. Inni byli więzieni i wysyłani do obozów koncentracyjnych w czasie okupacji niemieckiej ( http://www.wajszczuk.v.pl/polski/drzewo/tekst/zamek.htm). Na Zamku Lubelskim więziony był również po wojnie ojciec Teresy Jaroszyńskiej (0097), córki najmłodszego stryja z Siedlec, po powrocie z Anglii i służbie w Armii Gen. Andersa. Teresę odwiedziliśmy później - oglądaliśmy u niej stare zdjęcia i dokumenty rodzinne.

Ostatnio dowiedzieliśmy się o Antonim Wajszczuku z Sitańca, dowódcy bojówki PPS, który w 1906 roku z Zamku Lubelskiego rozpoczynał podroż na zesłanie do Rosji, gdzie ślad po nim zaginął! Strona jest w przygotowaniu.

Sitaniec ... Jest to jedno z gniazd gałęzi Zamojskiej Rodu Wajszczuków. Tu spotkaliśmy się z Jackiem Wajszczukiem (0303) pochodzącym z Sitańca, który specjalnie przybył na to spotkanie z Warszawy. Pokazał on nam miejscowy kościół i parafie, gdzie była chrzczona większość Wajszczuków urodzonych w tej okolicy, następnie stare domy - dawne siedziby rodziny Wajszczuków, skupione nieopodal kościoła - (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/gniazda/domy_sitaniec.htm; http://www.wajszczuk.v.pl/polski/mapy/domy_sitaniec_wysokie.htm) i oprowadził nas po miejscowym cmentarzu - (http://www.wajszczuk.v.pl/cmentarze/sitaniec.htm).

Wysokie ... Tu mieszkają nadal potomkowie drugiej odnogi gałęzi Zamojskiej, Adolf (0278) i Henryka Wajszczukowie i ich syn Adam (0282) z rodzina. Zarejestrowane na żywo wspomnienia wzbogaciły nasza wiedze o nich i ich gałęzi. Wspominali wysiedlenia i swoje losy w czasie okupacji. Z Sitańca przyjechał tu z nami Jacek - miał okazje poznać dalekich i dotąd mu nieznanych kuzynów.

Sułów ... Do tej pobliskiej miejscowości dojechaliśmy po gwałtownej burzy połączonej z ulewa i prawdopodobnie z "oberwaniem chmury" - (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/mapy/domy_sulow.htm; http://www.wajszczuk.v.pl/polski/mapy/zamojszczyzna.htm). Praprzodek zamieszkałych tu Wajszczuków prawdopodobnie pochodził z Sitańca. Odwiedziliśmy i rozmawialiśmy z Marianem (0944), jego żoną, synem Ryszardem (0948) i jego rodzina. Ryszard opowiadał o wysiedleniach, okrucieństwach Niemców w czasie okupacji i o swoim, mającym wówczas 9 lat ojcu i mającym 12 lat nieżyjącym już stryju, którzy przewozili furmanka ukryta pod słomą bron dla partyzantów ukrywających się w lesie pod Szczebrzeszynem.

Zamość ... W czasie dwudniowego "postoju" w tym malowniczym i historycznym mieście mieliśmy okazje ponownie podziwiać jego architekturę i czar. Waldemar odwiedził dawną sławną Akademię Zamojską, a w nowszych czasach Gimnazjum i Liceum, gdzie uczęszczała jego mama, przed przeniesieniem się jej rodziny do Siedlec. Dla celów filmu udokumentowaliśmy Mauzoleum Martyrologii Zamojszczyzny w Rotundzie Zamojskiej. Tu byli również więzieni w obozie przejściowym niektórzy Wajszczukowie przed rozesłaniem ich przez okupanta do ich indywidualnych miejsc przeznaczenia.

Wieczorem w hotelu mieliśmy okazje oglądać jeden z programów przedwyborczych z udziałem Prof. Zbigniewa Religi, wówczas kandydata na Posła RP.

Krasnystaw ... Tu od 1938 do 1943 roku mieszkał i pracował stryj dr Edmund Wajszczuk z rodziną. Wcześniej w 1943 roku wysłał żonę i dzieci do Warszawy do rodziny żony, żeby je uchronić przed wywiezieniem na roboty do Niemiec. Zmarł nagle w 1943 roku, a troje dzieci zginęło później w Powstaniu Warszawskim. W filmie i na zdjęciach są: dom w którym mieszkali i gdzie miał gabinet przyjęć oraz szpital, gdzie pracował.

Kazimierz n/Wisłą ... O ile wiemy, nie ma tu żadnych konkretnych śladów pobytu tutaj rodziny Wajszczukow - nie znaczy to jednak, ze Kazimierza nie odwiedzali - mamy zdjęcia potwierdzające ten fakt! Niemniej było to wyborne miejsce na przerwę w podroży i żeby cos "przegryźć", przed powrotem do Warszawy.

Warszawa ... u Religow, czyli u siostry i szwagra Waldemara - wspomnienia, uwagi i komentarze....

                     u Sobeckiego - gościnny gospodarz, dobre piwo i zakąski - a poza tym nieoceniony przyjaciel, współpracownik i utalentowany szperacz po Archiwach. Bez którego współpracy i dostarczonego przez niego materiału film by nie wyszedł tak dobrze, jak wyszedł! Oczywiście, nie zapominamy tu o talentach, zasługach i zaangażowaniu reżysera, webmastera i pozostałych współpracowników.

Serdeczne podziękowania dla wszystkich uczestników tego przedsięwzięcia - po obu stronach kamery!
(WJW)

Indeks stron

(naciśnij na zdjęcie, żeby otworzyć stronę)

Gdańsk 21 czerwca 2007	Warszawa 29 czerwca 2007		Siedlce 30 czerwca 2007
Mordy 01 lipca 2007	Las k/Mordów 01 lipca 2007		Trzebieszów 01 lipca 2007
Horodek 01 lipca 2007	Łózki 01 lipca 2007		Radzyń Podlaski 02 lipca 2007
Drelów 02 lipca 2007	Lublin 03 lipca 2007		Sitaniec 04 lipca 2007
Wysokie 04 lipca 2007	Sułów 04 lipca 2007		Zamość-Rotunda 04 lipca 2007
Krasnystaw 05 lipca 2007		Kazimierz Dolny 5 lipca 2007
Warszawa-Religowie 05 lipca 2007		Warszawa-Sobecki 06 lipca 2007