Parafie Diecezji Zamojskiej

(dawne i obecne siedziby członków Rodziny Wajszczuków)

Strony internetowe Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej http://www.zamosc.opoka.org.pl były źródłem przedstawionych poniżej informacji o poszczególnych Parafiach, w których kiedyś zamieszkiwali, lub obecnie mieszkają członkowie Rodziny Wajszczuków. Poniżej są wyjątki z tych stron.

(Nasze dopiski dotyczące przeglądanych roczników Ksiąg Metrykalnych i wyników tego przeglądu są zaznaczone kursywa. Zobacz również stronę podsumowującą dotychczasowy zakres badań archiwalnych - dane są przedstawione z podziałem na Parafie).

Nielisz - Pierwotnie Nielisz należał do parafii Wielącza. Już na początku w. XVII w Nieliszu była kaplica, która po powiększeniu w r. 1640 stała się ośrodkiem duszpasterskim (...). Dopiero w r. 1753 Nielisz otrzymał prawa parafii lecz ciągle funkcjonował jako filia Wielączy. W tym charakterze placówka funkcjonowała jeszcze w w. XIX. (...). Należy jednak pamiętać, że od r. 1753 filia nieliska prowadziła oddzielne księgi parafialne, a całkowicie uniezależniać zaczęła się od końca w. XIX.

(Księgi przejrzano od końca XVIII w. do drugiej polowy XIX w. Pod koniec XVIII w. i na początku XIX w. należała tu przejściowo rodzina Wajszczuków pochodząca z "Wysokiego-Sitanca" i zamieszkała wówczas w Wólce Nieliskiej (zobacz). Następnie, około polowy XIX w. osiedlili się oni w Sułowie i okolicy i później należeli (i nadal nalezą) do Parafii w Szczebrzeszynie).

Nieledew - Już w r. 1740 istniała tu parafia greckokatolicka. W okresie kasaty unii na jej miejscu założono parafię prawosławną, a drewniany kościół unicki zamieniono na cerkiew prawosławną. Mieszkańcy wyznania rzymskokatolickiego należeli wówczas do parafii łacińskiej w Trzeszczanach. (...). W 1983 r., zaczęto w Nieledwi tworzyć samodzielny ośrodek duszpasterski z miejscowości poprzednio należących do parafii Trzeszczany. (...). W 1985 r. bp lubelski Bolesław Pylak erygował samodzielną parafię w Nieledwi.

(Księgi przejrzano od lat 30-tych do lat 70-tych XIX w. Jak narazie, w połowie XIX w. znaleźliśmy tu kilka wpisów nazwiska Wayszczuk, lub podobnych (zobacz). Przegląd będzie kontynuowany - będzie również obejmował Parafie Trzeszczany - zobacz poniżej).

Wielącza - Parafia istniała już w r. 1424 i można ją zaliczyć do najstarszych na terenie dawnej diecezji chełmskiej.

(Księgi parafialne zostały przejrzane za okres od lat 20-tych XVIII w. do drugiej polowy XIX w. - (zobacz). Księgi dla wsi Wysokie istnieją dopiero od 1784 r. W tym czasie znaleziono już w nich Wajszczuków zamieszkałych w Wysokiem (zobacz). Nazwisko występuje do około polowy XIX w. - w późniejszym okresie ta sama rodzina pojawia się w Parafii w Sitańcu).

(...) Jeszcze w okresie przynależności do diecezji chełmskiej powstała filia w Nieliszu, którą następnie zamieniono na samodzielną parafię.

Sitaniec - Parafia ta zalicza się do starszych na terenie dawnej diecezji chełmskiej. Powstała w II połowie w. XV. Terytorium jej było bardzo rozległe, ale z biegiem lat uległo znacznemu uszczupleniu. Należy pamiętać, że parafia w sąsiednim Zamościu powstała dopiero w 150 lat później.

(Księgi przejrzano od końcowych dekad XVIII w. do polowy XIX w. Należą do niej obecnie Sitaniec i Wysokie. Jak wspomniano powyżej, jacyś Wajszczukowie z "Sitanca-Wysokiego" byli tu zapisani już pod koniec XVIII w. (zobacz). Rodzina jednego z potomków tej linii osiedliła się później w Sułowie. W tym samym okresie należała do tej parafii również rodzina Waszczuków (zobacz). Od około trzeciej dekady(?) XIX w. należeli tu również (byli zapisywani) Wajszczukowie pochodzący z Wysokiego i z wywodzącej się z tej rodziny (nowej?) linii Sitanieckiej - (zobacz).

Szczebrzeszyn - Parafia erygowana w r. 1398, przez Jakuba, arcybiskupa halickiego. Fundatorem był Dymitr z Goraja, właściciel Szczebrzeszyna. (...). Terytorialnie parafia szczebrzeszyńska była bardzo rozległa. Stan ten przetrwał przez długi okres czasu. (...). Znaczne uszczuplenie jej granic nastąpiło w w. XX; na skutek powstawania nowych parafii odpadło od niej szereg miejscowości.

(Księgi przejrzano od polowy XVII w. do lat 70-tych XIX w. "Nazwiska podobne" występują tu już bardzo wcześnie (zobacz), ale zapisy osób, które by można z całą pewnością zaliczyć do Rodziny Wajszczuków, pojawiają się dużo później. Są to - Wajszczukowie z Wólki Nieliskiej, a później z Sułowa i okolic - pojawili się oni w tej parafii w pierwszej połowie XIX w. (zobacz) i współcześnie nadal są członkami tej Parafii).

Stary Zamość - W r. 1447 wieś nabyta przez Tomasza Sariusza z Łaźnina. Aż do r. 1580 nosiła nazwę Zamościa i była dziedziczną wsią Zamoyskich. Parafia istniała już w r. 1531. (...) Do końca w. XVIII parafia należała do diecezji chełmskiej i od początku w. XVII wchodziła w skład dekanatu zamojskiego. W ciągu wieków terytorium parafii uległo uszczupleniu, np. w r. 1937 powstała z niej parafia Wirkowice.

(Księgi przejrzano od początku XVII w. do lat 70-tych XIX w. Znaleziono tu tylko jeden wpis nazwiska Wajszczuk - dnia 15.I.1865 - ślub Mikołaja Wajszczuka (1323) zamieszkałego w Wysokiem i należącego do parafii w Sitańcu z Anna Zderkiewiczowna ze Starego Zamościa. Stwierdzono również występowanie nazwisk "podobnych" i ich odmian - zobacz).

Grabowiec, Gród istniał w XIII w., wzmiankowany w r. 1268. W 1388 r. przechodzi wraz z Ziemią Bełską na własność Ziemowita IV księcia mazowieckiego i bełskiego, który w r. 1397 nadaje prawa miejskie (polskie) oraz wznosi zamek. Prawo magdeburskie nadane w r. 1447 przywilejem Władysława I księcia mazowieckiego i bełskiego. Przyłączone do Korony w r. 1462. Fundacja parafii łacińskiej 2 II 1394 r., przez księcia Ziemowita IV. Potwierdzenie fundacji i erekcja kanoniczna parafii zostały dokonane przez bp. Jana Biskupca, 3 VIII 1431 r. (...). Do końca w. XVIII parafia należała do diecezji chełmskiej, następnie lubelskiej, a od 1992 r. weszła w skład diecezji zamojsko-lubaczowskiej. Księgi metrykalne: chrztów, małżeństw, zmarłych - od r. 1786.
(Podobno w przeszłości (po II wojnie Swiatowej?) przebywali przejściowo w Horyszowie jacyś Wajszczukowie? Księgi przejrzano od 1810 r. do lat 70-tych XIX w. Nie znaleziono nazwiska Wajszczuk, natomiast stwierdzono występowanie nazwisk "podobnych" - zobacz).

Hrubieszow - Pierwotna nazwa Rubieszów używana jeszcze na pocz. w. XIX. Osada wzmiankowana w r. 1255. Wieś królewska otrzymała prawo miejskie w r. 1400 od Władysława Jagiełły. (...) Niszczone wielokrotnie w czasie najazdów i wojen tatarskich i kozackich (...) oraz pożarami (...). Po pierwszym rozbiorze włączone do zaboru austriackiego, od r. 1809 do Księstwa Warszawskiego, po 1815 r. do Królestwa Kongresowego. (...) Parafia erygowana w r. 1400. Uposażył ją Władysław Jagiełło, zwiększył je m.in. Kazimierz Jagiellończyk. (...) Pierwotnie Hrubieszów należał do diecezji chełmskiej, w r. 1604 został dekanatem. (...) Archiwum przechowuje m.in. dokumenty i księgi metrykalne od końca w. XVIII oraz kronikę parafialną. Archiwum podominikańskie nie istnieje (częściowo jest ono zachowane w Krasnobrodzie).

(Ksiegi metrykalne Kurii Biskupiej przejrzano od 1762 r. do 1808 r. Nie znaleziono nazwiska Wajszczuk, natomiast stwierdzono występowanie nazwisk "podobnych" - zobacz).

Horyszow Polski - (obecnie - Par. Podwyższenia Krzyża, Dekanat Sitaniec) - Od r. 1743 istniała tu parafia greckokatolicka. W połowie w. XIX posiadała filię w Stabrowie. Po kasacie unii w r. 1875 została zniesiona, a na jej miejsce utworzono parafię prawosławną, która funkcjonowała do I wojny światowej. Katolicy obrządku łacińskiego należeli wówczas do parafii grabowieckiej, sitanieckiej i dubskiej. Parafia rzymskokatolicka w Horyszowie Polskim została erygowana, 6 II 1919 r., przez bpa lubelskiego Mariana Fulmana. Powstała z podziału parafii Grabowiec, Dub i Sitaniec. (...) Parafia została włączona pierwotnie do dekanatu hrubieszowskiego, następnie zamojskiego (od r. 1923), od r. 1978 zamojskiego nowomiejskiego, następnie krasnobrodzkiego, a od r. 1995 do dekanatu sitanieckiego. (...) Ciężkim okresem w dziejach parafii była II wojna światowa. Dnia 19 V 1942 r. żandarmeria niemiecka zamordowała 17 mieszkańców Horyszowa Polskiego, 5 osób z Janówki i 9 z Kornelówki. W grudniu 1943 r. wysiedlono Horyszów Polski, Wólkę Horyszów Polski. Sitno wieś i kolonia.

(Ksiegi parafii greckokatolickiej przejrzano od 1810 r. do 1865 r. Nie znaleziono nazwiska Wajszczuk, natomiast stwierdzono występowanie nazwisk "podobnych" - zobacz).

Trzeszczany, (Dekanat - Grabowiec, należy tu współcześnie miejscowość - Nieledew). Trudno określić czas powstania parafii. Zapewne istniała ona już w w. XV (jest wspomniana w dokumentach pod r. 1468). Z biegiem lat teren parafii uległ zmniejszeniu na skutek powstawania w sąsiedztwie nowych parafii (m.in. Teratyn, Werbkowice, Nieledew) (...). W swojej historii przez długi czas należała do dekanatu hrubieszowskiego, a obecnie do grabowieckiego. Na tym terenie mieszkali również grekokatolicy. którzy posiadali swoje parafie w Mołodiatyczach i Nieledwi. Zniesiono je w momencie kasaty unii, a na ich miejsce powstały cerkwie prawosławne.

(Księgi przejrzano od 1810 r. do 1867 r. Nie znaleziono nazwiska Wajszczuk, natomiast stwierdzono występowanie nazwisk "podobnych" - zobacz. Pozostaje do wyjaśnienia poprzednie stwierdzenie wpisów Wayszczuków(?) w Nieledwi w połowie XIX w. (zobacz powyżej - Nieledew). Również, trzeba podkreślić, ze znalezione wpisy pochodziły z ksiąg parafii greckokatolickiej.